«Επαναστατικές Εικόνες από την Κούβα»

Luccia

Η Ταινιοθήκη Θεσσαλονίκης συνεχίζει τη δραστηριότητά της παρουσιάζοντας το κινηματογραφικό αφιέρωμα «Επαναστατικές Εικόνες από την Κούβα» από την Πέμπτη 16 έως την Κυριακή 19 Μαΐου 2013 στην Αίθουσα Τάκης Κανελλόπουλος (Μουσείο Κινηματογράφου - Ταινιοθήκη Θεσσαλονίκης, Αποθήκη Α΄, Λιμάνι).

Το αφιέρωμα περιλαμβάνει τις ταινίες: Ο θάνατος ενός γραφειοκράτη / La muerte de un burócrata (Κούβα, 1966) και Mνήμες υπανάπτυξης /Memorias del subdesarrollo (Κούβα, 1968) του Τομάς Γκουτιέρεζ Αλέα / Tomás Gutiérrez Alea και Λουτσία / Lucia (Κούβα, 1968) και Ένας πετυχημένος άνθρωπος / Un hombre de éxito (Κούβα, 1985) του Ουμπέρτο Σόλας / Humberto Solás.

Πώληση εισιτηρίων: Μουσείο Κινηματογράφου – Ταινιοθήκη Θεσσαλονίκης (Αποθήκη Α΄, Λιμάνι, τηλ. 2310-508.398, cinematheque@filmfestival.gr).
Τιμή εισιτηρίου: 4 ευρώ (γενική είσοδος), 3 ευρώ (για τα μέλη).
Κάρτα μέλους: 1 ευρώ.

Πρόγραμμα προβολών

Πέμπτη 16 Μαΐου

19.00 Ο θάνατος ενός γραφειοκράτη

21.30 Μνήμες υπανάπτυξης

Παρασκευή 17 Μαΐου

19.00 Ένας πετυχημένος άνθρωπος

21.30 Λουτσία

Σάββατο 18 Μαΐου

19.00 Μνήμες υπανάπτυξης

21.30 Ένας πετυχημένος άνθρωπος

Κυριακή 19 Μαΐου

19.00 Λουτσία

21.30 Ο θάνατος ενός γραφειοκράτη

Οι ταινίες

Ο θάνατος ενός γραφειοκράτη / La muerte de un burócrata

(Κούβα, 1966)

Σκηνοθεσία: Τομάς Γκουτιέρεζ Αλέα. Ασπρόμαυρη, 85΄.

H ταινία είναι μια εξαιρετικά ευρηματική σάτιρα κατά της γραφειοκρατίας και των εντελώς παράλογων κανόνων λειτουργίας και των μηχανισμών της. Όταν ένας σταχανοβίτης εργάτης, αφοσιωμένος στο έργο της επανάστασης και στην οικοδόμηση της σοσιαλιστικής κοινωνίας χάνει τη ζωή του εν ώρα υπηρεσίας και καθήκοντος, στην κηδεία του οι σύντροφοί του κάνουν την ύψιστη τιμή να τον θάψουν μαζί με το εργατικό του βιβλιάριο. Αυτό το γεγονός όμως ανοίγει τους ασκούς του Αιόλου, καθώς η χήρα του δεν μπορεί να πάρει την σύνταξη του νεκρού χωρίς το θαμμένο βιβλιάριο. Ένας αφελής ανιψιός της προσφέρεται να διορθώσει τα πράγματα και μπλέκει σ’ ένα απίστευτο γραφειοκρατικό λαβύρινθο, σ’ έναν κόσμο από γραφεία υπηρεσίες και ατέλειωτες αναμονές, εχθρικό, καταπιεστικό, σχεδόν καφκικό, όπου η παράνοια συμβαδίζει με την ιλαρότητα και το τραγικό με το γελοίο.

Η ταινία σκηνοθετημένη με πρωτοτυπία και οίστρο είναι και ένας φόρος τιμής στο κινηματογραφικό είδος του μπουρλέσκ και στους μεγάλους κωμικούς του. Ο κεντρικός ήρωας του Αλέα είναι ένας φτωχοδιάβολος, ένα πετυχημένο κράμα των Μπάστερ Κήτον-Χάρολντ Λόυντ-Τσάρλι Τσάπλιν και Χοντρού-Λιγνού που στο πέρασμά του από τους γραφειοκρατικούς δαιδάλους, τινάζει τα πάντα στον αέρα, διακωμωδώντας τον ακατανόητο όσο και παρανοϊκό κόσμο της γραφειοκρατικής εξουσίας. Η ταινία δεν είναι μονάχα μια από τις κορυφαίες στιγμές του κουβανικού κινηματογράφου, αλλά και μια από τις καλύτερες που έγιναν ποτέ για την εγγενή τρέλα κάθε γραφειοκρατικού μηχανισμού σε κάθε κοινωνία και σε κάθε εποχή.

Mνήμες υπανάπτυξης /Memorias del subdesarrollo

(Κούβα, 1968)

Σκηνοθεσία: Τομάς Γκουτιέρεζ Αλέα. Ασπρόμαυρη, 100΄.

Η ιστορία της ταινίας τοποθετείται το 1961, δύο χρόνια μετά την επικράτηση της επανάστασης και παρακολουθεί τη ζωή και την προσπάθεια προσαρμογής στην νέα πραγματικότητα, ενός αστού που αρνήθηκε να εγκαταλείψει την Κούβα μαζί με την υπόλοιπη οικογένειά του που διέφυγε στις ΗΠΑ. Ο πρωταγωνιστής προτιμά να παραμείνει στην πατρίδα του, περισσότερο ως παθητικός παρατηρητής , παρά ως ενεργός υποστηρικτής των μεγάλων αλλαγών που συμβαίνουν. Πρόκειται για έναν ήρωα αντιφατικό, που ζει στο μεταίχμιο του παλιού με τον νέο κόσμο και ταυτόχρονα στις παρυφές μιας πραγματικότητας, που σιγά-σιγά τον ωθεί στο περιθώριο της ιστορίας.

Η ταινία κινείται με συνεχή φλας-μπακ μέσα στο χρόνο, υιοθετώντας το υποκειμενικό βλέμμα του ήρωα που παρακολουθεί το επαναστατικό σήμερα από τις όχθες του ξεπερασμένου χθες και η αφηγηματική της δομή οργανώνεται πάνω στη μη-σχέση του παθητικού θεατή μπροστά στο αντικειμενικό ιστορικό γίγνεσθαι (επανάσταση) και κυρίως ανάμεσα στις μνήμες ενός παρελθόντος υπανάπτυξης και ενός ρηξικέλευθου παρόντος. Ο Τομάς Γκουτιέρεζ Αλέα αφομοιώνοντας τις αισθητικές αρχές της νουβελ-βαγκ και τις αφηγηματικές τεχνικές του σινέ –βεριτέ, στήνει την ταινία του στο ενδιάμεσο της μυθοπλασίας και του ντοκιμαντέρ, κινηματογραφώντας την εύθραυστη και ευμετάβλητη περιοχή όπου τέμνονται οι μικρές ασήμαντες ανθρώπινες ιστορίες και οι προσωπικές μνήμες με τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα, συλλαμβάνοντας τις αντηχήσεις της Ιστορίας στο εσωτερικό του κεντρικού ήρωα.

Λουτσία / Lucia

(Κούβα, 1968)

Σκηνοθεσία: Ουμπέρτο Σόλας. Ασπρόμαυρη, 160.

Η ταινία, ένα από τα αδιαφιλονίκητα αριστουργήματα του κουβανικού κινηματογράφου, είναι ένα σπονδυλωτό έργο με τρεις αυτόνομες και ολοκληρωμένες ιστορίες, σε τρεις διαφορετικές ιστορικές εποχές. Το κοινό τους στοιχείο είναι ότι σ’ όλες πρωταγωνιστούν γυναικείες ηρωίδες που φέρουν το ίδιο όνομα (Λουτσία), αναφέρονται σε αντίστοιχες περιόδους του αγώνα για την απελευθέρωση της Κούβας από διαφορετικούς κατακτητές και το κάθε επεισόδιο εξελίσσεται μέσα από μια ερωτική ιστορία. Η πρώτη διαδραματίζεται στα τέλη του 19ου αιώνα την εποχή της ισπανικής αποικιοκρατίας: η Λουτσία είναι κόρη μιας αριστοκρατικής οικογένειας, ο αδελφός της είναι στο βουνό πολεμώντας τους κατακτητές και η νεαρή κοπέλα συνδέεται ερωτικά μ’ ένα ξένο τυχοδιώκτη, αλλά η κατάληξη του δεσμού θα έχει ολέθριες συνέπειες… Στην δεύτερη ιστορία βρισκόμαστε στις αρχές της δεκαετίας του ’30, περίοδο δικτατορίας, όπου τη θέση των Ισπανών έχουν πάρει οι Αμερικανοί νεο-αποικιοκράτες. Η Λουτσία θυγατέρα μια αστικής οικογένειας, είναι ερωμένη ενός άντρα που αγωνίζεται ενάντια στο αυταρχικό καθεστώς. Όταν οι αντάρτες θα νικήσουν και θα πάρουν την εξουσία, ο παράνομος αγωνιστής, θα πάρει μια σημαντική κυβερνητική θέση, αλλά τα πράγματα στην χώρα ουσιαστικά δεν θα αλλάξουν και η Λουτσία θα βρεθεί μπροστά σ’ ένα σοβαρό δίλημμα και θα πρέπει να πάρει δύσκολες αποφάσεις… Το τρίτο επεισόδιο εκτυλίσσεται στην επαναστατική Κούβα του Φιντέλ Κάστρο όπου σε ανάλαφρους και κωμικούς τόνους, αφηγείται την ιστορία της όμορφης χωριατοπούλας Λουτσίας, η οποία θέλει να μορφωθεί πηγαίνοντας στο λαϊκό πανεπιστήμιο, αλλά ο σύζυγός της έχει τις αντιρρήσεις του.

Η Λουτσία είναι κυρίως μια ταινία για το ηθικό ανάστημα και το ψυχικό κουράγιο της Γυναίκας, που παράλληλα με τον αγώνα για την απελευθέρωση της χώρας της, έχει να δώσει και την δική της μάχη για την προσωπική της χειραφέτηση.

Ένας πετυχημένος άνθρωπος / Un hombre de éxito (Κούβα, 1986)

Σκηνοθεσία: Ουμπέρτο Σόλας. Έγχρωμη, 116΄.

Η ταινία του Ουμπέρτο Σόλας καλύπτει μια περίοδο τριάντα χρόνων. Η αφήγηση παρακολουθεί την ζωή δύο αδελφών, γόνων της αστικής τάξης. Με χρονική αφετηρία το 1932 ο σκηνοθέτης καταγράφει τις αντιθετικές διαδρομές των ηρώων στο πέρασμα του χρόνου. Ο ένας, ιδεαλιστής και ευαίσθητος θα προσχωρήσει σε μια πολιτική ομάδα και θα αγωνιστεί ενάντια στο αυταρχικό καθεστώς και η πορεία του θα έχει μια ηρωική κορύφωση, με τραγική κατάληξη. Αντίθετα, ο άλλος πολιτικά αδιάφορος και χωρίς κοινωνικές ευαισθησίες, θα αναζητήσει τον πλούτο, τη δόξα και τη δύναμη και η κατάληξή του θα είναι να βουτηχτεί στην διαφθορά, την αποξένωση και την απομόνωση.

Αναπαριστώντας με πιστότητα και μεγάλη ιστορική ακρίβεια την ατμόσφαιρα της προεπαναστατικής Αβάνας, η ταινία καταγράφει, ανάγλυφα σχεδόν, τις πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές σε μια ιδιαίτερα ταραγμένη περίοδο της κουβανικής ιστορίας. Μέσα από τις διαφορετικές πορείες των κεντρικών χαρακτήρων θα αναδειχθούν η παρακμή και η διαφθορά στο εσωτερικό της άρχουσας τάξης, οι οποίες θα οδηγήσουν τελικά στην επικράτηση της επανάστασης. Κυρίως όμως αφορά στη σύγκρουση ανάμεσα σε δύο στάσεις, κοσμοθεωρίες και φιλοσοφίες ζωής: από την μια μεριά η χωρίς όρια και ηθικούς φραγμούς αναζήτηση της επιτυχίας, της ηδονής και της εξουσίας και από την άλλη η ανθρωπιά και ο αγώνας για απελευθέρωση και κοινωνική δικαιοσύνη.