Το "Κύμα" της μεγαλοφυΐας
CAMILLE CLAUDEL (1864 - 1943)
Με αφορμή την παράσταση "Camille Claudel: Το κύμα της τρέλας", στο θέατρο Μεταξουργείο...
 |
| Το κύμα (1897) |
Γεννήθηκε στην Aisne στη βόρεια Γαλλία, το δεύτερο παιδί μιας οικογένειας των αγροτών και της ανώτερης τάξης. Ήταν κόρη του Louis Prosper Claudel που ασχολείτο με τις υποθήκες και τις συναλλαγές τραπεζών, και της Louise Athanaise Cécile Cerveaux, από την Καμπανία της Νότιας Γαλλίας η οποία προερχόταν από οικογένεια Καθολικών αγροτών και ιερέων. Ο μικρότερος αδερφός της ήταν ο γνωστός Γάλλος ποιητής, θεατρικός συγγραφέας και διπλωμάτης Paul Claudel. Η οικογένεια μετακομίζει στη Villeneuve-sur-Fère, όταν η Camille ήταν ακόμα μωρό. Ο νεώτερος Paul γεννήθηκε εκεί το 1868. Στη συνέχεια κινήθηκαν προς άλλες περιοχές της Γαλλίας λόγω του επαγγέλματος του Louis Prosper, αν και συνέχισαν να περνούν τα καλοκαίρια στη Villeneuve-sur-Fère. Το άκαμπτο τοπίο εκείνης της περιοχής εντυπώθηκε βαθιά στις ψυχές των παιδιών της οικογένειας Claudel. Η Camille συναρπασμένη με την πέτρα και το χώμα ως παιδί, ήδη από τη νεαρή της ηλικία, έδειξε ιδιαίτερη κλίση στη γλυπτική και τα πρώτα της έργα χρονολογούνται ήδη στα 1876 (είναι κυρίως μικρές φιγούρες).
 |
| Alfred Boucher |
**Το 1879 η Claudel γνωρίζει τον γλύπτη Alfred Boucher, ο οποίος αναγνωρίζει το ταλέντο της και πείθει την οικογένεια της να ακολουθήσει μια ακαδημαϊκή εκπαίδευση.
Το 1881 μετακομίζει με την μητέρα και τα αδέλφια της στην περιοχή Montparnasse του Παρισιού, ενώ ο πατέρας παραμένει πίσω, εργαζόμενος για να τους υποστηρίξει. Εκεί ξεκινά σπουδές σχεδίου και ανατομίας στην ιδιωτική Ακαδημία Colarossi, μία από τις λιγοστές σχολές όπου γίνονται αποδεκτές γυναίκες σπουδάστριες. Στην Ακαδημία αυτή και με δάσκαλο τον Boucher, το ενδιαφέρον της εστιάζεται σε πορτρέτα, μεταξύ αυτών μια προτομή του αδελφού της σε ηλικία 13 ετών. Ελάχιστα έργα της αυτής της περιόδου διασώζονται.
**Το 1882 η Claudel ενοικιάζει ένα εργαστήριο μαζί με την αγγλίδα Jessie Lipscomb. Εκεί μπορεί να επεξεργαστεί τα έργα της, ενώ ο Boucher την παρουσιάζει στον διευθυντή της Σχολής Καλών Τεχνών, Paul Dubois.
**Το 1884 είναι πια μαθήτρια του Rodin με τον οποίο συνεργάζεται στενά στο εργαστήριο του, ως μαθητευόμενή του αλλά και μοντέλο, ενώ τον επόμενο χρόνο γίνεται επισήμως συνεργάτιδα του. Την περίοδο αυτή και για τα επόμενα χρόνια θα αποτελέσει πηγή έμπνευσης, μούσα, μοντέλο και ερωμένη για τον Rodin. «Η confidante» του, όπως την αποκαλούσε. Την περίοδο αυτή μεταξύ τους υπάρχει μεγάλη αλληλεπίδραση. Εξελίσσεται ταραχώδης ερωτική σχέση η οποία θα διαρκέσει 15 χρόνια και που εμπλέκεται από το γεγονός της παράλληλης και σταθερής σχέσης του Rodin με την σύντροφό του Rose Beuret.
**Υπάρχουν αρκετές αναφορές πως ο Rodin και η Claudel απέκτησαν ένα ή δύο παιδιά αν και τέτοιου είδους υποθέσεις δεν επιβεβαιώνονται. |
| Danaid- Rodin (έργο για το οποίο εικάζεται πως πόζαρε η Claudel)Σύμφωνα με την έρευνα του σκηνοθέτη της ομώνυμης ταινίας “CAMILLE CLAUDEL”, Bruno Nuytten, υπήρξε εγκυμοσύνη, που κατέληξε σε ανεπιθύμητη άμβλωση, μιας και ο Rodin αρνήθηκε να διακόψει τη σχέση του με την επί 20ετίας επίσημη σύντροφό του Rose Beuret. Η ταινία, με πρωταγωνιστές την Isabelle Adjani στον ομώνυμο ρόλο και τον Gerard Depardieu στο ρόλο του Rodin απέσπασε σημαντικά βραβεία. |
**Η σχέση της Claudel με τον Rodin διακόπτεται μετά από δική της πρωτοβουλία περίπου το 1894, αν και οριστικά τερματίζεται τελικά το 1898, ενώ παράλληλα επιχειρεί να ακολουθήσει μια ανεξάρτητη καλλιτεχνική πορεία με μια σειρά από σημαντικά έργα και διακρίσεις. Από το 1898 εκθέτει έργα της σε διάφορα Σαλόν. Θα ήταν λάθος να υποθέσουμε ότι η υστεροφημία της Camille Claudel έχει βασιστεί στη σχέση της με τον γνωστό γλύπτη August Rodin. Στην πραγματικότητα εξετάζουμε την περίπτωση μιας αληθινά λαμπρής καλλιτέχνιδας, την οποία σύγχρονοί της τεχνοκριτικοί, καθώς και μεταγενέστεροι είχαν χαρακτηρίσει «μεγαλοφυΐα».
**Μεγάλης σημασίας έχει η αρχική ονομασία «Sakountala» στο παρακάτω έργο, ονομασία εμπνευσμένη από ένα γνωστό ινδικό μύθο. Στο μέλλον όμως και καθόλου συμπτωματικά, η Camille αντικαθιστά τον τίτλο του εν λόγω έργου με τον νεώτερο, «Εγκατάλειψη». Όπως επίσης, δεν είναι συμπτωματικός ο εφήμερος δεσμός της με τον Claude Debussy κατά τη φθίνουσα πορεία της σχέσης της με τον Rodin, που φαίνεται να επηρέασε βαθύτατα το έργο του διάσημου μουσικοσυνθέτη.
 |
| Sakoundala ή Εγκαταλειψη |
**Η πρώιμη εργασία της είναι κατά βάση αρκετά παρόμοια στο πνεύμα με το έργο του Rodin, αλλά επιπροσθέτως χαρακτηρίζεται με τον μοναδικό, προσωπικό της λυρισμό (π.χ. Το βαλς-1893).
 |
| Το βαλς |
Η ηλικία της ωριμότητας
Το συνειδητό «σπάσιμο» ύφους από τις φόρμες της περιόδου Rodin, εντοπίζεται για πρώτη φορά το 1897 με το έργο «Το κύμα», όπου παρατηρείται μια διακοσμητική ποιότητα αρκετά διαφορετική από το «ηρωικό» συναίσθημα της προηγούμενης εργασίας της.
**Oι συμμετοχές της όμως διακόπτονται ξαφνικά το 1905, όπου και παρατηρείται έντονη ψυχολογική και φυσική απομόνωση της Claudel. Οι ψυχολογικές αυτές διαταραχές την οδηγούν σε απομόνωση για μεγάλα χρονικά διαστήματα, καθώς και στη συστηματική καταστροφή πολλών έργων της.
**Το 1913 επέρχεται ο θάνατος του πατέρα της, ο οποίος μέχρι και τότε ενέκρινε την επιλογή της σταδιοδρομίας της και την υποστήριξε οικονομικά όσο κανένας. Η Claudel όμως δεν ενημερώνεται για το γεγονός από την οικογένειά της. Οκτώ ημέρες μετά την κηδεία του, μετά από υποκίνηση του αδελφού η Camille εισάγεται στην ψυχιατρική κλινική Maison de Santé. Η αίτηση της κλινικής έγραφε ότι η ίδια εθελοντικά συμφώνησε για τον εγκλεισμό της, αν και η αποδοχή υπογράφηκε από έναν γιατρό και τον αδερφό της. Πιθανολογείται πως για την εισαγωγή της υπέγραψε και η μητέρα της. Κάποιοι ιστορικοί υποστηρίζουν ότι ο Paul Claudel, που ήταν επίσης καλλιτέχνης, αισθάνθηκε να τον επισκιάζει η μεγαλοφυΐα και η δύναμη της τέχνης της μεγαλύτερης αδερφής του, και θέλησε να τη βγάλει από τη μέση. Υπάρχουν βέβαια αρχεία και μαρτυρίες για τις διανοητικές της εξάρσεις, αλλά όλα αναφέρονται σε σαφή ξεσπάσματα εναντίον του ίδιου της του εαυτού και του έργου της.
 |
| Κλωθώ |
Οι γιατροί που την παρακολουθούσαν προσπάθησαν επανειλημμένα να πείσουν την οικογένειά της ότι δεν ήταν απαραίτητος ο εγκλεισμός της, αλλά οι τελευταίοι δεν συμφώνησαν ποτέ να αφεθεί ελεύθερη.
Σε μια επιστολή της γράφει την ίδια χρονιά: "[...] πιστεύω ότι είμαι στα πρόθυρα ενός κακού τέλους [...]. Ήταν χωρίς νόημα η τόση εργασία και το ταλέντο με μία ανταπόδοση όπως αυτή.".
 |
| Προτομή του Rodin Camille Claudel |
** Η τοπική εφημερίδα L' Avenir de L' Aisne δημοσιοποιεί τον εγκλεισμό της Claudel, ενώ πολλά δημοσιεύματα που ακολουθούν, κατηγορούν την οικογένειά της για το χαμό μιας μεγαλοφυΐας της γλυπτικής.
**Στα χρόνια που ακολουθούν, η Claudel μεταφέρεται σε διάφορα ιδρύματα και άσυλα, ενώ οι μόνες επισκέψεις που δέχεται είναι από τον αδελφό της. Το 1914, για να είναι ασφαλής από την εισβολή των γερμανικών στρατευμάτων, μεταφέρθηκε μαζί με άλλες γυναίκες στο άσυλο Montfavet, έξι χιλιόμετρα έξω από την Αβινιόν. Το πιστοποιητικό εισόδου που υπογράφηκε στις 22 Σεπτεμβρίου του 1914 ανέφερε ότι έπασχε από «συστηματικό παραλήρημα καταδίωξης, που βασιζόταν στη φαντασία και σε ψεύτικες ερμηνείες». Το 1915,η μητέρα της, σε επιστολή της προς τον διευθυντή της κλινικής όπου τότε νοσηλευόταν η Claudel, απαγορεύει την οποιαδήποτε αλληλογραφία από την κόρη της και τους γιατρούς που την παρακολουθούν, και ενημερώνεται μόνο από τον μικρότερο γιό της. Γράφει πως δεν επιθυμεί να την επισκεφτεί ξανά καθώς έχει προκαλέσει πολύ κακό στην οικογένεια της. Παρόλα αυτά, το προσωπικό του νοσοκομείου συνεχίζει να προτείνει τακτικά στην οικογένεια την απελευθέρωση της Camille, αλλά η μητέρα της αρνείται σθεναρά κάθε φορά. Στις αρχές του 1920 ο γιατρός της, Dr. Brunet, στέλνει μια τελευταία επιστολή στην μητέρα της ζητώντας την βοήθεια της για την σταδιακή επανένταξη της Claudel στο οικογενειακό περιβάλλον, χωρίς όμως κανένα θετικό αντίκρισμα.
 |
| Ο Paul Claudel δίπλα στην προτομή του που φιλοτέχνησε η αδερφή του Camille |
Ο αδερφός της συνεχίζει να την επισκέπτεται κάθε λίγα χρόνια, αλλά δεν έχουμε καμία δική του αναφορά σε ενεστώτα χρόνο. Επίσης υπάρχει μια καταγραφή για την επίσκεψη της αγγλίδας και στενής της φίλης Jessie Lipscomb, το 1929.
**Ύστερα από περίπου τριάντα χρόνια εγκλεισμού σε ψυχιατρικές κλινικές, και χωρίς καμία επίσκεψη από την αδερφή της και τη μητέρα της, η Claudel πεθαίνει στις 19 Οκτωβρίου του 1943, σε ηλικία 79 ετών. Η σορός της βρίσκεται σήμερα στο κοιμητήριο του Monfavet.
 |
| Η τελευταία της φωτογραφία μέσα από το άσυλο Monfavet |
ΤΟ ΈΡΓΟ ΤΗΣ
**Αν και η ίδια κατέστρεψε σημαντικό μέρος των καλλιτεχνικών της έργων, μέχρι σήμερα έχουν διασωθεί περίπου 90 γλυπτά και σχέδια. Το 1951, ο αδελφός της οργάνωσε μία έκθεση στο Μουσείο Rodin. Έκτοτε, το μουσείο έχει ενσωματώσει στη συλλογή του τον κύριο όγκο των έργων της. Τα υπόλοιπα γλυπτά της φιλοξενούνται σε διάφορα μουσεία ανά τον κόσμο. Το 2008 το μουσείο Rodin οργάνωσε μια αναδρομική έκθεση με περισσότερα από 80 έργα της.
 |
| Η γοργόνα με το φλάουτο |
Η δημοσίευση διαφόρων βιογραφιών στη δεκαετία του ’80 προκάλεσε την αναβίωση ενδιαφέροντος για το έργο της.
**Εκτός από την ομώνυμη ταινία του Bruno Νuytten το 1989, το 2003 παρουσιάστηκε από την Goodspeed Musicals, στο θέατρο Norma Terris του Connecticut, το μιούζικαλ “Camille Claudel”, με το αστέρι του Broadway Linda Eder στον ομώνυμο ρόλο, και σε μουσική του Frank Wildhorn.
Στη χώρα μας τέλος, η μοναδική έκθεση που οργανώθηκε ήταν το 1996 στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Άνδρου με έργα της ίδιας και του Rodin.
«το σωστό πλάσιμο και η κίνηση... είναι το αίμα και η πνοή στα όμορφα έργα» - Rodin
 |
| Camille Claudel -Rodin- |
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου